Tại buổi công bố vào ngày 10/8/2021, thuốc điều trị COVID-19 VIPDERVIR do Viện Công nghệ Sinh học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam phát triển có nguồn gốc từ các dược liệu tại Việt Nam, đã được chứng minh tiền lâm sàng cho kết quả an toàn và có tác dụng ức chế phát triển virus SARS-CoV-2. Trong vòng 02 ngày sau công bố, đã có nhiều ý kiến trái chiều xoay quanh vấn đề này.
Đây đúng ra phải là một thành tựu mới cần được ghi nhận của tập thể các nhà khoa học Việt, một tin vui dành cho cộng đồng khi dịch đang bùng phát, tỷ lệ tử vong tăng cao mà Việt Nam khó tiếp cận các thuốc điều trị Tây y. Thực tế sự kiện được đưa tin trên 3 bản tin 12h, 18h, đặc biệt là thời sự 19h đủ thấy hàm lượng khoa học thực sự của đề tài, chứ không thể chỉ đặt dấu hỏi về việc can thiệp truyền thông.
Y học cổ truyền Việt Nam có nhiều thảo dược có tác dụng tốt trên virus đã được khoa học thế giới ghi nhận như việc tìm ra Artemisinin từ Thanh hao hoa vàng trị bệnh sốt rét đã được trao giải Nobel Y học. Nên một sản phẩm gồm Xuyên tâm liên, Thanh hao hoa vàng, Chùm ngây, Sài hồ… hoàn toàn có thể cho chúng ta hy vọng về việc giảm được tải lượng virus do ngăn chặn quá trình nhân lên, tăng cường miễn dịch và giảm triệu chứng bệnh.
Nếu như thông cáo báo chí chỉ dừng ở việc cung cấp thông tin khoa học đúng mức, thận trọng khi đưa kết quả nghiên cứu ra cộng đồng thì chắc chắn cả báo đài và doanh nghiệp đều không nhận lại sự phản đối của giới chuyên môn và cộng đồng mạng. Lỗi sai ở đây là người viết thông cáo chắc không có chuyên môn Y dược nên mới vội vàng gọi sản phẩm đang trong quá trình nghiên cứu là thuốc, rồi một loạt những từ giật tít quá mức “Thuốc đặc trị Covid”, “Thuốc tiền lâm sàng”.
Lỗi sai ở đây còn từ backdrop không duyệt kĩ các từ ngữ trên đó để gây hiểu nhầm cho cả báo đài, người xem, những người không đủ chuyên môn để thấy gợn với từ “Thuốc điều trị Covid-19”. Giá mà thông cáo, backdrop này được duyệt kĩ hơn để không mắc sai sót đáng tiếc này thì Doanh nghiệp và cả Viện hàn lâm không phải chịu sự chỉ trích của dư luận khi đang làm việc tốt cho khoa học nước nhà và giảm bớt gánh nặng cho ngành Y tế.
Giá mà thông cáo báo chí đừng đưa quá rõ tên thương mại, đừng quay cận vào hộp sản phẩm, mà thay vào đó là tên ký hiệu thì khoa học sẽ được thượng tôn và không bị dính gợn yếu tố kinh doanh. Nhất là khi thị trường đã có một thực phẩm chức năng có tên y hệt, dễ gây nhầm lẫn cho cộng đồng.
Giá mà các báo đưa đủ thông tin và phát biểu của chuyên gia Bộ y tế nói trong họp báo thì người dân cũng hiểu đầy đủ hơn. “Hội đồng Y đức của Bộ Y tế chấp nhận tính an toàn trên người tình nguyện do sản phẩm đều là thảo dược, nên đồng ý cho triển khai nghiên cứu giai đoạn 2 trên 60 người đang nhiễm bệnh Covid-19 thể nhẹ để đo tính an toàn và khả năng giảm tải lượng virus. Rồi sẽ chuyển sang giai đoạn ba, thử nghiệm trên 200 bệnh nhân, đánh giá so sánh giữa các bệnh nhân sử dụng phác đồ nền với phác đồ nền kết hợp sản phẩm nghiên cứu. Kết thúc các giai đoạn này, Bộ Y tế sẽ đánh giá và cấp phép sử dụng trong phác đồ điều trị.”
Và quan trọng nhất, giá như họp báo này chậm lại vài tháng khi đã nghiên cứu xong lâm sàng trên bệnh nhân Covid, đủ điều kiện được Bộ Y tế cấp phép, đừng quá nóng vội mà làm mất đi ý nghĩa của một công trình khoa học có tính thực tiễn và thời sự, thì sẽ là happy ending cho tất cả các bên liên quan và cả cộng đồng.
Quá nhiều điều giá như, nhưng gốc rễ vấn đề vẫn là những giá trị to lớn cho cộng đồng nếu nghiên cứu này mang lại kết quả khả quan và được Bộ Y tế cấp phép lưu hành vào cuối năm nay. Nếu thông cáo báo chí ấy thận trọng hơn thì cộng đồng sẽ kiên nhẫn chờ đợi, hy vọng vào kết quả tốt đẹp mà các nhà khoa học Viện hàn lâm đã dày công nghiên cứu hơn 1 năm qua. Thay vì săn lùng một sản phẩm mà chưa có trên thị trường để gây bão mạng khiến chính doanh nghiệp liên quan cũng đang nghi ngại đến mức phải đóng hết các kênh online để né bão.
